Yerel Yönetimlerin Sağlığı Geliştirme Rolü: Yedi İlden Beklentiler ve Görüşler, Çevrimiçi Araştırma

Giriş-Amaç
Sağlığın geliştirilmesi, Dünya Sağlık Örgütü tarafından bireylerin, toplumların sağlık üzerindeki kontrollerini artırmalarını sağlayan bir süreç olarak tanımlamaktadır. Yerel yönetimlerin bu konuda rolü sağlık hizmetleri sunumuyla sınırlı kalmayıp sağlıklı yaşam alışkanlıkları geliştirilecek çevrelerin oluşturulmasına kadar geniş bir alanı kapsar. Yerel yönetimlerin sağlık politikalarının, toplum sağlığını korumada ve geliştirmede kritik öneme sahiptir. Bu çalışmanın amacı, yedi ilde 18 yaş üstü bireylerin sağlığın geliştirilmesinde yerel yönetimlerin rolüne dair beklenti, görüşlerini belirlemektir.
Gereç-Yöntem
Tanımlayıcı tipteki araştırmamızın evrenini Ankara, Isparta, Konya, İzmir, Diyarbakır, Antalya, İstanbul’da yaşayan 18 yaş üstü bireyler oluşturmaktadır. Etik kurul onayı 17.10.2024 tarihli 12/1 karar sayısıyla Hamidiye Bilimsel Araştırmalar Etik Kurulu’ndan alınmıştır. Veriler, 20-22 Ekim 2024 tarihlerinde, kartopu örnekleme yöntemiyle sosyal medya platformları üzerinden toplanmıştır. Görüşme formunu 1117 kişi yanıtlamış, 18 yaş altı olup yanıtlayan 19 bireyin verisi dışlanmış, 1098 kişinin yanıtları değerlendirilmiştir. Çalışmanın değişkenleri; yaş, cinsiyet, eğitim durumu, medeni durum, yaşanılan il, yerleşim yeri tipi, ikamet süresi, yerel yönetimlerin sağlığın geliştirilmesi için öncelik vermesi gereken alanlara ait beklentileri; yürüyüş-bisiklet engelli yolları, park alanları, çocuk bahçeleri, açık spor alanları, sosyal ve kültürel etkinlik alanlarının yaşadığı yerde varlığı, kullanım ve memnuniyet durumlarıdır. Veri Google Forms® aracılığıyla toplanmıştır. Veri analizinde SPSS paket programı kullanılmıştır. Tanımlayıcı değişkenler yüzde minimum maksimum ortanca değer olarak verilmiştir.
Bulgular
Katılımcıların yaş ortancası 32(min:18, maks:76), %59,6’sı kadın(n=655), %52,8’i bekar(n=518)’dır. Katılımcıların %67,1’i(n=737) üniversite (önlisans/lisans) düzeyinden mezundur. %22,5’i(n=247) İstanbul, %20,5’i(n=226) Ankara, %17,8’i(n=196) Isparta, %13,5’i(n=148) Diyarbakır; %10,7’si (n=117) Antalya, %10,7’si (n=117) İzmir ve %4,3’i(n=47) Konya’da; yerleşim tipine göre %65,8’i(n=723) il merkezi, %31,8’i(n=349) ilçe merkezi, %0,9’u (n=10) kasaba ve %1,5’i(n=16) kır/köyde yaşamaktadır. Çoklu seçime izin verilen “Yaşadığınız yerin yerel yönetiminin sağlığımızı geliştirmek için öncelik vermesi gereken alanlar nelerdir?” sorusunun yanıtlarına göre öncelik alanı olarak %71,5(n=786) ile afetlere hazırlık yapılması ilk sırada olup ardından %66,5(n=731) ile fiziksel aktivite ve spor alanlarının oluşturulması ve %65,3(n=718) ile sağlıklı su ve gıda denetimleri, çevre sağlığı hizmetlerinin iyileştirilmesi %63›ü(n=692), sigara, alkol ve uyuşturucu kullanımıyla mücadele %62,5(n=687) sırayla yer almıştır. En düşük önceliğe sahip üç alan: Hastane, poliklinik ve tıp merkezi hizmeti sunulması %43,1(n=474), yerel sağlık stratejilerinin oluşturulması %37,6(n=413) ve sağlıkla ilgili karar süreçlerine halkın katılımının sağlanması %36,2(n=398) olarak görülmüştür. %63,5(n=697) ile en çok kullanılan hizmet park alanlarıdır. Katılımcıların yerel yönetimlerden bazı beklentileri arasında çocuklara yönelik çizgi film/film/oyun ile sağlık okuryazarlığı eğitimi, ebeveynlik
okulları, tatlı su çeşmeleri, yüzme havuzları, geri dönüşüm eğitimi önerileri yer almıştır.
Sonuç ve Öneriler
Çalışmamızda sağlığın geliştirilmesinde yerel yönetimlerin rolüne dair katılımcıların beklentileri yerel sağlık stratejileri oluşturulması, halkın katılımından daha çok afetlere hazırlık, fiziksel aktivite alanlarının oluşturulması, gıda, su güvenliğinin sağlanması, uyuşturucuyla mücadele olduğu görülmüştür. Çalışmamızın yedi ilde yürütülmesi ülkemize genellenememesi, veri toplama sürecinde çevrimiçi araçların kullanılması gibi kısıtlılıkları olmakla birlikte elde edilen bulgular yerel yönetimlerin sağlığın geliştirilmesine yönelik şehrin sağlık politikalarını belirlerken toplum katılımını destekleyen daha kapsamlı kamuoyu taramaları yapmasının
yararlı olduğunu göstermiştir.
Anahtar Kelimeler: Sağlığın Geliştirilmesi, Yerel Yönetimler, Afet Hazırlığı, Fiziksel Aktivite
Yayın Türü: Uluslararası Kongre Bildirisi
Yayın Adı: Yerel Yönetimlerin Sağlığı Geliştirme Rolü: Yedi İlden Beklentiler ve Görüşler, Çevrimiçi Araştırma
Yayın Yeri: 8. Uluslararası 26. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi
Yayın Evi: Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER)
Yayın Tarihi: Aralık 2024
ISBN: 978-605-72861-8-5
Sayfa: 484-485
Atıf: Uğraş Dikmen A., Odabaş D., Kaya E., vd. (2024). Yerel Yönetimlerin Sağlığı Geliştirme Rolü: Yedi İlden Beklentiler ve Görüşler, Çevrimiçi Araştırma. İçinde 8. Uluslararası 26. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Kongre Kitabı (ss. 484-485). Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER) Yayını.